سهم انتفاعی، برخلاف سهم سرمایه ای، وقتی مصداق دارد که به دلیل استهلاک سهام که گفتیم قانون گذاراز آن به «استهلاک سرمایه» تعبیر کرده است (ماده 65 لایحه قانونی 1347) ارزش اسمی سهم، با استفاده از اندوخته های اختیاری یا سود قابل تقسیم، به صاحب آن پرداخت شود. همان طور که گفتیم ، نباید استهلاک سهم را با کاهش سرمایه اشتباه گرفت؛ چه در فرض استهلاک سهم ، سرمایه شرکت باقی می ماند. سهام مستهلک شده باشد باطل شود؛ در غیر این صورت ، اقدام شرکت به منزله خرید سهام خواهد بود که به موجب ماده 198 لایحه قانونی 1347 باطل است. دارنده سهم انتفاعی، تمام حقوق سابق خود را حفظ می کند ، به جز آنکه در حین تصفیه شرکت نمی تواند ارزش اسمی سهم خود را دریافت کند؛ چرا که قبلاً آن را دریافت کرده است. حقوق مزبور قابل تغییر نیست، مگر تحت شرایط مندجر در ماده 93 لایحه قانونی 1347.سهم مؤسس، مزیت قابل نقل و انتقالی است که صاحب آن، به دلیل ارائه خدمات در تأسیس شرکت سهامی ، از قسمتی از منابع شرکت، یا هنگام تصفیه شرکت، از قسمتی از دارایی اضافه بر سرمایه باقیمانده شرکت برخوردار می شود. در فرانسه این نوع سهم که تا قبل از تصویب قانون 1966، به لحاظ عدم منع قانون و بر اساس اصل آزادی قراردادها، در عمل وجود داشت، از زمان تصویبت این قانون به بعد ممنوع اعلام گردید. سهام انتفاعی سهمی است که که به صاحب آن فقط حق دریافت قسمتی از منافع شرکت را می دهد بدون آن که حقی نسبت به سرمایه شرکت داشته باشد در حالی که سهم سرمایه به صاحب آن حق دریافت منافع و قسمتی از سرمایه شرکت را در موقع انحلال شرکت می دهد و این نوع سهام بیشتر برای شرکت هایی در نظر گرفته می شود که به موجب امتیازنامه و اجازه تأسیس موظفند در پایان مدت امتیاز کلیه دارایی شرکت را به امتیاز دهنده واگذار کنند مثلاً ثبت شرکت برای استخراج معدن و به موجب قراردادی که بین دولت یا صاحب پروانه استخراج و شرکت منعقد می شود شرکت تعهد می کند پس از گذشت ۱۵ سال از تاریخ اعطای امتیاز کلیه تأسیسات شرکت را مجان به دولت یا صاحب اصلی امتیاز مسترد کند. در این صورت شرکت سعی می کند در ظرف مدت معینی اصل سرمایه صاحبان سهام را مستهلک و به صاحبان سهام مسترد کند. بنابراین اگر اصل سرمایه در مدت ۱۰ سال مستهلک و مسترد گردد صاحبان سهام کلیه سرمایه خود را که در شرکت گذاشته اند مسترد کرده اند و در مدت ۵ سال دیگر نیز منافع شرکت را دریافت می دارند ولی پس از پایان مدت ۱۵ سال دیگر حقی بر دارایی شرکت ندارند. بنابراین سهامی که در دست دارند سهم انتفاعی خواهد بود که فقط حق دریافت منافع شرکت را تا موعد معين دارا است. البته استهلاک و استرداد سرمایه نیز از منافع شرکت برداشت می شود.
شرایط سهام انتفاعی
مطابق ماده 65 لایحه قانونی تصویب شده در سال 1347، قانونگذار از استهلاک سهام به عنوان استهلاک سرمایه یاد کرده است. سهام انتفاعی به دلیل استهلاک سهام و بر خلاف سهم سرمایه ای زمانی مصداق پیدا می کند که ارزش اسمی سهام به وسیله اندوخته های اختیاری و یا توسط سود قابل تقسیم به شخصی که صاحب آن است، پرداخت گردد. در این بخش باید توجه داشت که استهلاک سرمایه با کاهش سرمایه اشتباه گرفته نشود. به عنوان مثال: در صورتی که با در نظر گرفتن استهلاک سهام سرمایه شرکت باقی بماند و یا سهام مستهلک شده ، باطل گردد. در غیر این صورت بر اساس ماده 198 لایحه قانونی مصوبه سال 1347، اقدام شرکت برای خرید سهام باطل می باشد. به غیر از اشخاصی که در موعد تصفیه شرکت قادر نمی باشند سهام خود را اخذ نمابند اشخاص دیگری که سهام انتفاعی دارند همه حقوق سابق خود را حفظ می نمایند.خاطر نشان می شویم مقررات و قوانینی که در این لایحه قانونی ذکر شده است قابل تغییر نمی باشد. مگر اینکه شرایط مطابق ماده 93 لایحه قانونی مصوبه سال 1347 پیش برود.سهام موسس مزایای قابل انتقالی است که فردی که صاحب آن می باشد به سبب ارائه خدمات در هنگام تاسیس شرکت سهامی،امکان استعمال از منابع شرکت را پیدا می نماید و یا در مدت زمان تصفیه شرکت از قسمتی از دارایی اضافه بر سرمایه که در شرکت مورد نظر باقی مانده است برخوردار می شود.
سهم انتفاعی در تاسیس شرکت
سهم انتفاعی ، برخلاف سهم سرمایه ای، وقتی مصداق دارد که به دلیل استهلاک سهام که گفتیم قانون گذار آن به « استهلاک سرمایه » تعبیر کرده است ( ماده 65 لایحه قانونی 1347 ) – ارزش اسمی سهم ، با استفاده از اندوخته های اختیاری یا سود قابل تقسیم، به صاحب آن پرداخت شود . نباید استهلاک سهم را با کاهش سرمایه اشتباه گرفته شود. چه در فرض استهلاک سهم، سرمایه شرکت باقی می ماند. سهام مستهلک شده باشد باطل شود؛ در غیر این صورت، اقدام شرکت به منزله خرید سهام خواهد بود که به موجب ماده 198 لایحه قانونی 1347 باطل است. دارنده سهم انتفاعی، تمام حقوق سابق خود را حفظ می کند، به جز آنکه در حین تصفیه شرکت نمی تواند ارزش اسمی سهم خود را دریافت کند؛ چرا که قبلاً آن را دریافت کرده است. حقوق مزبور قابل تغییر نیست، مگر تحت شرایط مندجر در ماده 93 لایحه قانونی 1347.سهم مؤسس، مزیت قابل نقل و انتقالی است که صاحب آن ، به دلیل ارائه خدمات در تأسیس شرکت سهامی، از قسمتی از منابع شرکت، یا هنگام تصفیه شرکت، از قسمتی از دارایی اضافه بر سرمایه باقی مانده شرکت برخوردار می شود. در فرانسه این نوع سهم که تا قبل از تصویب قانون 1966، به لحاظ عدم منع قانون و بر اساس اصل آزادی قراردادها، در عمل وجود داشت، از زمان تصویب این قانون به بعد ممنوع اعلام شود.
